Η υπνοβασία είναι μια διαταραχή του ύπνου που εμφανίζεται όταν κάποιος περπατάει ή κάνει άλλες κινήσεις ενώ κοιμάται. Συνήθως συμβαίνει κατά τη διάρκεια του βαθύ ύπνου, και πιο συχνά επηρεάζει παιδιά, αν και δεν αποκλείεται να παρουσιαστεί και σε ενήλικες. Κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου υπνοβασίας, το άτομο φαίνεται ξύπνιο, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει συνείδηση των πράξεών του.
Τα συμπτώματα της υπνοβασίας περιλαμβάνουν το περπάτημα ή άλλες δραστηριότητες, όπως το άνοιγμα πόρτας ή το ντύσιμο, ενώ το άτομο παραμένει σε κατάσταση ύπνου. Παρότι φαίνεται να είναι ξύπνιο, δεν ανταποκρίνεται κανονικά στο περιβάλλον του. Επιπλέον, οι υπνοβάτες συνήθως δεν θυμούνται τι συνέβη όταν ξυπνούν την επόμενη μέρα.
Η υπνοβασία μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες. Η κούραση, η έλλειψη ύπνου και το στρες είναι κοινές αιτίες που αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης. Επίσης, η κληρονομικότητα παίζει ρόλο, καθώς αν κάποιος γονιός υπνοβατούσε, το παιδί έχει περισσότερες πιθανότητες να το εμφανίσει. Ορισμένα φάρμακα ή ουσίες που επηρεάζουν τον ύπνο μπορούν επίσης να είναι αιτίες υπνοβασίας.
Αν και η υπνοβασία δεν είναι από μόνη της επικίνδυνη, μπορεί να προκαλέσει ατυχήματα, όπως πτώσεις ή τραυματισμούς, αν το άτομο κινείται σε επικίνδυνες περιοχές του σπιτιού. Είναι σημαντικό να δημιουργηθεί ένα ασφαλές περιβάλλον, με κλειστές πόρτες και παράθυρα, και να απομακρυνθούν αντικείμενα που μπορεί να προκαλέσουν τραυματισμούς.
Για να μειωθεί η πιθανότητα επεισοδίων υπνοβασίας, βοηθά η διατήρηση ενός σταθερού προγράμματος ύπνου, ώστε το άτομο να ξεκουράζεται επαρκώς. Επίσης, η χαλάρωση πριν από τον ύπνο, όπως η ανάγνωση ενός βιβλίου ή η ακρόαση ήρεμης μουσικής, μπορεί να είναι ωφέλιμη. Αν τα επεισόδια είναι συχνά ή έντονα, είναι καλό να ζητηθεί η συμβουλή ειδικού ύπνου, ώστε να εντοπιστεί η αιτία και να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.
Η υπνοβασία, αν και μπορεί να φαίνεται ανησυχητική, είναι διαχειρίσιμη με την κατάλληλη φροντίδα. Ένα οργανωμένο και ασφαλές περιβάλλον, σε συνδυασμό με την υποστήριξη από ειδικούς, μπορεί να κάνει την καθημερινότητα του ατόμου πιο ομαλή και ασφαλή.